Jak pracują ludzkie płuca i po co oddychamy

Nos lub usta, gardło, krtań, tchawica, oskrzela, wreszcie płuca. Taką drogę, każdego dnia, przechodzi ok. 11 tys. litrów powietrza, jeśli twój układ oddechowy działa sprawnie.

Potrzebujesz oddychać tlenem, a bez płuc nie da się żyć.

Zasysanie jak w odkurzaczu, lepkie rzęski, sztywne drzewo i dyfuzja: proces oddychania jest skomplikowany, a budowa płuc i całego układu oddechowego złożona. I to wszystko po to, żebyś rozłożył glukozę?

O oddychaniu nie musisz pamiętać

Automatyczne skurcze odpowiednich mięśni międzyżebrowych (odpowiedzialnych za rozszerzanie się klatki piersiowej) i przepony sprawiają, że to po prostu się dzieje. Przy wdechu powietrze zostaje zassane do organizmu tak, jak do odkurzacza.Wydech (niezbędny do usunięcia dwutlenku węgla po wymianie gazowej w płucach) to skutek rozluźnienia mięśni.

Przepona przy wdechu, analogicznie do odkurzacza, zgarnia przy okazji zanieczyszczenia, dlatego oskrzela są wyściełane błoną śluzową z rzęskami. Śluz zatrzymuje drobinki, które mogłyby okazać się groźne dla płuc, a rzęski pomagają je wymiatać do tchawicy. Tam zostają odkrztuszone i trafiają znowu do gardła.

Oskrzela, czyli stabilne drzewo

Tchawica i całe oskrzela muszą trzymywać kształt, by przepływ powietrza był sprawny. Pomaga w tym cały system chrząstek, które początkowo tworzą stabilne pierścienie, w mniejszych oskrzelikach wystarczają już płytki lub wysepki.

Oskrzela to kanały prowadzące do płuc i częściowo w nie wnikające. Nieprzypadkowo mówimy o drzewie oskrzelowym. Początkowo grube kanały oskrzelowe w płucach rozgałęziają się na coraz mniejsze oskrzeliki, aż do poziomu pęcherzyków płucnych.

Płuca: większe niż myślisz

Najważniejszy organ naszego układu oddechowego bez trudu mieści się w klatce piersiowej (część tułowia między szyją, a jamą brzuszną), więc nie wydaje się bardzo duży.

Zarazem, gdyby płuca rozciągnąć płasko na równej powierzchni, miałyby wielkość sporego mieszkania: ok. 100 metrów kwadratowych.To możliwe głównie dzięki ich specyficznej budowie pęcherzykowatej. Twoje płuca bez trudu mogą pomieścić 5-6 litrów powietrza, a w w razie konieczności jeszcze więcej.

Pęcherzyki płucne to maleńkie woreczki, które znajdują się na końcu kanalików wewnątrz płuc. Za ich pośrednictwem tlen przechodzi do krwiobiegu, a dwutlenek jest wydalany, czyli zachodzi wymiana gazowa. Pęcherzyków płucnych masz od 300 do 500 milionów.

Płuca człowieka składają się z dwóch powierzchni różnej wielkości. Powierzchnia prawego płuca podzielona jest dwiema szczelinami (skośną i poziomą) na 3 płaty. Płuco lewe ma jedynie szczelinę skośną, która dzieli je na 2 płaty. Powierzchnia płuca lewego jest mniejsza. Wprawdzie ludzkie serce tylko nieznacznie jest przesunięte w lewą stronę, ale budowa dwupłatowa jest wskazana w czasie powiększania zarówno serca jak i płuc. Narządy wzajemnie na siebie nie naciskają.

Twoje płuca wypełniają klatkę piersiową niemal w pełni. Nie dotyczy to jedynie śródpiersia (jej centralnej części), gdzie znajdują się: serce, duże naczynia krwionośne, tchawica, przełyk oraz tarczyca. Przypominają zaokrągloną u góry piramidę, której podstawa oparta jest na przeponie, a zaokrąglony szczyt sięga do pierwszego żebra i obojczyka.

Od strony śródpiersia oba płuca mają wgłębienie na ok. 2 cm, zwane wnęką płuca, czyli miejsce wypełnione przez unerwiony i ukrwiony tzw. korzeń płuca.

Końcowe odcinki dróg oddechowych mają charakter groniasty. Grono utworzone przez pęcherzyki płuc jest podstawową jednostką anatomiczną i fizjologiczną płuca. Grona tworzą zraziki, które budują segmenty, te zaś - płaty.

Opłucna bez tarcia

Całe płuca otoczone są opłucną. To cienka, stale zwilżana błona, która ułatwia ruch płuc "bez zatarć" w czasie oddechu. Opłucna składa się z dwóch blaszek: ściennej, która bezpośrednio styka się z powięzią piersiową, śródpiersiem i przeponą oraz trzewnej, ściśle przylegającej do płuc, nazywanej także opłucną płucną.

Pomiędzy blaszkami znajduje się szczelinowata przestrzeń - jama opłucnej, która zawiera kilka mililitrów płynu surowiczego i to właśnie on zmniejsza tarcie przy oddychaniu.

Wszystko dla energii

Płuca, ze względu na swoją funkcję, są w szczególny sposób unaczynione. Dociera do nich krew tętnicza, ale pozbawiona tlenu, pompowana przez prawą komorę serca. Do płuc dociera w ciągu jednej minuty tyle samo krwi, ile dochodzi do wszystkich pozostałych narządów krwi tłoczonej przez lewą komorę.

Kiedy powietrze dociera do płuc, tlen przedostaje się w wyniku dyfuzji, czyli samoistnego rozprzestrzeniania się cząsteczek, do bardzo drobnych naczyń krwionośnych otaczających pęcherzyki płucne. Proces jest możliwy przede wszystkim dzięki różnicy ciśnień w płucach i krwi. Ciśnienie tlenu jest znacznie wyższe, więc przeciska się on do krwi.

Po natlenieniu w płucach krew systemem naczyń krwionośnych dostarcza ożywczy tlen do wszystkich komórek organizmu. Potrzebują go, by rozłożyć glukozę i uzyskać energię. Proces rozkładu odbywa się w mitochondriach komórek.

Jednym z odpadów przemiany materii w tym procesie jest dwutlenek węgla, który trzeba usunąć. Dlatego krew transportuje go z komórek do płuc, by mógł wrócić trasą, którą wcześniej przybyło powietrze.

Oddychanie beztlenowe?

Bez tlenu umrzesz w ciągu kilku minut.

Czy człowiek może oddychać beztlenowo? Oczywiście, taki proces zachodzi w naszych mięśniach, ale wówczas wytwarzamy bardzo mało energii, a w dodatku powstaje tzw. dług tlenowy. Odpadem tego procesu jest kwas mlekowy, który tak ciężko rozłożyć po wysiłku i stąd się biorą niechciane zakwasy.

zdrowie.gazeta.pl

#jogablog #organizm